Veelgestelde vragen

Wij zijn omwonenden van Chemours. We zien dat onze directe omgeving nog steeds ernstig vervuild wordt met PFAS. Dit ondanks alle mooie woorden van het management van Chemours en pogingen vanuit lokale en provinciale overheid om de vergunningen te beperken. Wij willen dat de vervuiling stopt en hebben daarom besloten tot een massa-aangifte.

Ter ondersteuning van de massa-aangifte is de stichting Stop PFAS Stop Chemours opgericht.

De term ‘PFAS’ is een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen die niet of nauwelijks afbreekbaar zijn. Ze worden daarom ook wel ‘Forever Chemicals’ genoemd.

PFAS zijn zo compact dat ze ooit als ‘heel geschikt’ werden beoordeeld voor brandwerende en vuil- en waterafstotende producten. Denk aan toepassingen zoals blusschuim, bakpapier en medische hulpmiddelen.

Het grote nadeel van PFAS is dat deze stoffen vrijwel niet kunnen worden afgebroken – niet in ons lichaam en niet in het milieu. Ze komen onder meer via lucht en water in het milieu en in ons lichaam en stapelen zich daar op. Als mensen over een langere periode kleine hoeveelheden van deze stoffen binnenkrijgen, kan dat hun immuunsysteem aantasten, vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken en zelfs leiden tot kanker. Het zou zomaar kunnen dat in de komende jaren wetenschappelijk wordt aangetoond dat PFAS nog meer ziektebeelden veroorzaken.

PFAS zijn al gevonden in onder meer het grond-, zwem- en drinkwater, groenten en fruit uit eigen (volks)tuin, kippeneieren en moedermelk in een steeds grotere straal rondom Chemours Dordrecht.

PFAS worden overal ter wereld en zelfs in de ruimtevaart toegepast - en aangetroffen in milieu en mensen. Rondom de fabriek van Chemours is de concentratie van deze stoffen echter nog vele malen hoger. Ze zijn gevonden in onder meer moedermelk, eieren en kraanwater. In de zomer van 2023 werd er een negatief zwemadvies gegeven voor recreatieplas Merwelanden vanwege een te hoge concentratie PFAS.

Er is een bepaalde hoeveelheid PFAS die door wetenschappers als ‘maximaal toelaatbaar’ worden beschouwd. Daarboven kom je in de gevarenzone. Dat is het geval in onze omgeving. De opbouw en verspreiding van PFAS in milieu en het menselijk lichaam blijft doorgaan, wat betekent dat steeds meer mensen in die gevarenzone kunnen komen. Daarnaast komen PFAS ook steeds vaker in zee terecht, waarna het niet meer uit het water kan worden gezuiverd, met alle gevolgen van dien.

Lucht, oppervlaktewater en bodem worden vervuild met PFAS-deeltjes. En die gaan er nooit meer uit. Via grond- en oppervlaktewater komen ze in ons drinkwater terecht en via de bodem en via dieren die van die bodem eten in ons voedsel. Drinkwaterbedrijven kunnen PFAS alleen tegen hoge kosten – en niet 100% - verwijderen. Zij staan daarom voor aanpak bij de bron van de vervuiling; voorkomen is immers beter. Via de kwaliteit van het oppervlaktewater zijn ook de waterschappen betrokken. Ook zij willen dat uitstoot van PFAS door Chemours naar nul gaat.

Uit een uitzending van ‘Zembla’ (15 juni 2023) bleek dat DuPont 60 jaar geleden al op de hoogte was van de gevaren van deze stoffen, onder andere door het doen van (dier)proeven. Dit blijkt uit interne documenten. Deze kennis is willens en wetens verborgen gehouden, net als de lekkage onder de fabriek in Dordrecht, waardoor er PFAS in meerdere bodemlagen terechtkwamen. Blijkbaar weegt het bedrijfsbelang zwaarder bij de leidinggevenden dan het milieu en de gezondheid van honderdduizenden omwonenden.

Nu er steeds meer bekend wordt over de gevaren van PFAS, horen we ook dat het materiaal in veel meer producten zit dan we al wisten: in bepaalde anti-aanbaklagen van pannen, bakpapier, dozen voor bezorgpizza’s, regenjassen, waterdichte wandelschoenen, cosmetica, tenten, maar ook in medische hulpmiddelen, blusschuim, zonnepanelen, elektrische auto’s en in de ruimtevaartindustrie. Er zijn of worden voor deze toepassingen alternatieven ontwikkeld. Een PFAS-verbod zal deze zoektocht naar alternatieven hopelijk versnellen.

Het allerbeste is dat we geen producten meer kopen die PFAS bevatten. Voor pannen met een twijfelachtige anti-aanbaklaag zijn er goede alternatieven beschikbaar, zoals pannen van emaille of gietijzer. En er is bakpapier te koop dat géén PFAS bevat. Daarnaast is het belangrijk dat we ons laten horen. Stel als consument kritische vragen in winkels, aan webshops en rechtstreeks aan producenten, zodat duidelijk wordt dat de consument geen PFAS meer wil.

Helaas is het zo dat hoe dichter je bij de fabriek woont, des te waarschijnlijker het is dat je (te)veel PFAS binnenkrijgt via lucht, rivierwater, grondwater, producten uit je tuin en/ of eieren van je eventuele hobby-kippen. Dat geldt zowel voor inwoners van Dordrecht als voor die van gemeenten aan de overzijde van de rivier, zoals Sliedrecht, Papendrecht en Molenlanden. Daarom dringen we onder meer aan op een grootschalig bevolkingsonderzoek. Meten is weten.

Op de website van de Rijksoverheid (klik hier) is een opsomming te vinden, maar deze is helaas niet volledig. Op de website van de Stichting Tegengif vind je onder meer een checklist voor cosmetica zonder PFAS (klik hier).

Dat klopt. Op basis daarvan mag het bedrijf de PFAS-soort ‘GenX’ uitstoten. GenX is in de plaats gekomen van PFOA, dat sinds 2012 verboden is. GenX is echter net zo schadelijk als PFOA. Maar de vergunningen zijn gebaseerd op de wet en de huidige wetgeving is niet afgestemd op de actuele kennis over de giftigheid en de effecten op onze leefomgeving van GenX.

Het feit dat Chemours een vergunning heeft, maakt het echter nog niet goed dat het bedrijf PFAS blijft uitstoten. De leidinggevenden weten immers dat deze stoffen schadelijk zijn voor milieu en gezondheid van omwonenden. Toch kiezen ze er willens en wetens voor om door te gaan. Volgens mr. Bénédicte Ficq is dit in strijd met artikel 173a van het Wetboek van Strafrecht. Wij en vele anderen zijn dit met haar eens. Mr. Ficq heeft daarom op 4 september 2023 namens 3000 omwonenden aangifte gedaan tegen de (toenmalige en huidige) leidinggevenden. Op 19 oktober 2023 kondigde het OM aan een strafonderzoek te beginnen.

De Europese Unie zet, op verzoek van Nederland, Duitsland, Denemarken, Zweden en Noorwegen, in op wetgeving om de productie en verwerking van PFAS binnen de EU te verbieden.

Daarnaast is Chemours betrapt op het illegaal storten van een andere, niet-vergunde PFAS-soort: TFA. De provincie Zuid-Holland heeft het bedrijf hiervoor een last onder dwangsom opgelegd, wat inhoudt dat ze bij de eerstvolgende overtreding een boete van 125.000 euro zullen moeten betalen. Daarnaast heeft de provincie inmiddels ook strafrechtelijk aangifte gedaan tegen het bedrijf.

Klik hier voor meer informatie over rechtszaken tegen Chemours.

Dat gevaar bestaat helaas. Het is een akelig idee dat elders processen gewoon zouden kunnen doorgaan, want PFAS verspreidt zich over de hele aardbol. We moeten het probleem niet verschuiven, maar oplossen. We doen dan ook een beroep op zowel de Nederlandse als internationale directieleden en aandeelhouders om de gezondheid van henzelf, hun familie én de rest van de wereld boven winstmaximalisatie te stellen.

Inmiddels hebben we meer dan voldoende aangiften verzameld en is het OM een strafrechtelijk onderzoek begonnen. Mocht je over echt nieuwe informatie beschikken, dan kun je deze via dit aangifteformulier doorgeven aan Ficq.

Ficq Advocaten heeft op 4 september 2023 aangifte gedaan bij het Openbaar Ministerie (OM) tegen de feitelijk leidinggevenden van Chemours (van nu en in het verleden) van criminele verontreiniging waardoor er gevaar voor de gezondheid van mensen ontstaat (art. 173a Wetboek van Strafrecht).

Het OM heeft op 19 oktober 2023 aangekondigd dat het overgaat tot een strafrechtelijk (politie)onderzoek. Afhankelijk van de resultaten van dat strafrechtelijke onderzoek gaat het OM daarna over tot vervolging van de leidinggevenden van Chemours en moeten die leidinggevenden al dan niet voor de strafrechter verschijnen.

Als aangever kun je - als Chemours vervolgd wordt en voor de strafrechter wordt gebracht - als benadeelde partij gebruik maken van je spreekrecht en kun je een schadevergoeding vorderen. Bénédicte Ficq kan bovendien de strafwaardigheid van het handelen van het management van Chemours tijdens de zitting kunnen bepleiten.

Maar… aangifte doen en een strafrechtelijk onderzoek betekenen nog niet dát er vervolgd gaat worden. Het blijft nog even spannend. Via deze website houden we je op de hoogte.